ορνιθόμορφα

Λέγονται και ορνιθοειδή. Τάξη πουλιών που αποτελείται ολόκληρη σχεδόν από την υπόταξη των αλεκτόρων. Τα ο. περιλαμβάνουν μερικά είδη που εκτρέφονται από τον άνθρωπο και πολλά άγρια που υφίστανται κατά κανόνα εντατικό κυνήγι. Αν και οι διαστάσεις ποικίλλουν ανάλογα με το είδος, τα o., έχουν κοινά το ρωμαλέο σώμα, που υποβαστάζεται από δύο ισχυρά πόδια μέσου μήκους, με 4 και σπάνια με πέντε καλά ανεπτυγμένα δάχτυλα, εφοδιασμένα με νύχια: σε διάφορα είδη, το πίσω δάχτυλο βρίσκεται πιο ψηλά σε σχέση με τα άλλα δάχτυλα. Το κεφάλι είναι μικρό και έχει τα μάτια στα πλάγια· το ράμφος –που το επάνω τμήμα καλύπτει το κάτω– είναι κοντό, ρωμαλέο και τελειώνει σε αιχμή. Το πτέρωμα, συνήθως απαλό και άφθονο για πολλά είδη, είναι διαφορετικό στα δύο φύλα. Οι πτέρυγες είναι κοντές και στρογγυλωπές, η ουρά συχνά πολύ αναπτυγμένη και φέρει μακριά κατευθυντήρια (πηδαλιώδη) φτερά. Τα αβγά έχουν γενικά χρώμα ομοιόμορφο και είναι λευκωπά, κιτρινωπά, γκριζωπά ή κοκκινωπά· ύστερα από επώαση, το πολύ 15-30 ημερών, γεννιούνται νεοσσοί που καλύπτονται από πυκνά πούπουλα και είναι σχεδόν αμέσως ικανοί να προμηθευτούν την τροφή τους. Τα ο. δεν είναι ικανά για καλή πτήση, γι’ αυτό και παραμένουν σχεδόν πάντοτε στο έδαφος· λίγα είδη είναι δεντρόβια. Η τάξη αυτή των πουλιών, που είναι κατά διάφορους τρόπους διαδομένη σε όλη την υδρόγειο, υποδιαιρείται στις ακόλουθες οικογένειες. 1) τους μεγαποδίδες, που ζουν στην Αυστραλία, στη Νέα Γουινέα και στις Φιλιππίνες: έχουν το πρώτο δάχτυλο των ποδιών στο ίδιο επίπεδο με τα άλλα δάχτυλα· δεν κλωσσούν τα μεγάλα αβγά τους, γιατί την επώαση αναλαμβάνει η θερμότητα μεγάλων σωρών οργανικών υλικών που βρίσκονται σε αποσύνθεση. Τα πουλιά συσσωρεύουν τα υλικά αυτά και εναποθέτουν εκεί τ’ αβγά τους. Τυπικός εκπρόσωπος της οικογένειας αυτής είναι ο λεγόμενος γάλλος ή διάνος των δασών· 2) τους κρακίδες, γενικά δεντρόβιους, διαδεδομένους στη Βραζιλία και στο Μεξικό: έχουν το πρώτο δάχτυλο στο ίδιο επίπεδο των άλλων και δεν διαθέτουν πλήκτρο· το πτέρωμά τους είναι μαύρο ή πάντως όχι ζωηρόχρωμο. Στην οικογένεια αυτή ανήκουν οι οπισθόκομοι, που περιλαμβάνουν τρία γένη· 3) τους τετραονίδες, που ζουν στις εύκρατες και ψυχρές ζώνες της Ασίας, της Ευρώπης και της Αμερικής: είναι μάλλον μεγαλόσωμοι και ρωμαλέοι, έχουν φτερά στα ρουθούνια και στους ταρσούς και πτέρωμα συχνά διαφορετικό στα δύο φύλα. Από τα πιο γνωστά είδη είναι η πέρδικα, ο αγριόγαλλος και ο ορεινός φασιανός· 4) τους φασιανίδες, διαδεδομένους στις εύκρατες και τροπικές ζώνες, εκτός από την Πολυνησία: έχουν σχετικά μεγάλες διαστάσεις, ισχυρή σωματική κατασκευή, ταρσούς με πλήκτρα και πτέρωμα συχνά πολύ ωραίο με εμφανή γενετήσιο διμορφισμό. Η οικογένεια αυτή περιλαμβάνει την κοινή πέρδικα, την κόκκινη πέρδικα, το ορτύκι, τα διάφορα είδη φασιανών, το παγώνι και δυο είδη γάλλων· 5) τους νουμιδίδες, χαρακτηριστικούς της Αφρικής και της Αραβίας· είναι γνωστά συνήθως με την ονομασία κόττες του φαραώ και έχουν πτέρωμα σκούρο με λευκές βούλες· 6) τους μελεαγρίδες, οικογένεια στην οποία ανήκουν μόνο οι γάλλοι της βορειοκεντρικής Αμερικής, που τώρα όμως είναι διαδομένοι σε όλες τις ηπείρους· 7) τους οπισθοκομίδες, που αποτελούν μια μικρή υπόταξη με αρχέγονους χαρακτήρες, γι’ αυτό και τα ο. αυτά θεωρούνται ζωντανά απολιθώματα. Περιλαμβάνουν ένα μόνο είδος, ο οπισθόκομος της Νότιας Αμερικής που το κρέας του δεν το τρώνε ούτε τα ζώα, επειδή μυρίζει άσχημα. Στην όγδοη οικογένεια, τους γαλινουλοειδίδες, ανήκουν μόνο απολιθωμένες μορφές. Ορνιθόμορφα: η νουμιδή η ιερακόμορφη, που ζει στα πλούσια σε νερά δάση της Ανατολικής Αφρικής.